Εν αναμονή

     Το άκουγα παντού. Άνθρωποι κάθε ηλικίας, με ζωές τόσο διαφορετικές, με πεποιθήσεις παραπλήσιες μέχρι και διαμετρικά αντίθετες, όλοι κατέληγαν στο ίδιο συμπέρασμα. Ήταν σαν επιβεβαιωμένη είδηση για κάτι που πρόκειται να συμβεί στον καθένα μας. Είδηση που μεταδιδόταν με έναν διακριτικό, σχεδόν υποκριτικό τόνο φωνής και αν μη τι άλλο τη διαδεχόταν μια βουβή αμηχανία. «Έφτασε η ώρα να γνωρίσουμε τον εαυτό μας».

     Οι ώρες γίνανε μέρες κι οι μέρες εβδομάδες. Μέσα σε αυτό το διάστημα, μονάχα πλατσουρίσαμε στα ρηχά των σκέψεών μας. Έως τώρα, έπρεπε να είχαμε αποδεχθεί ότι η συνάντηση αναβλήθηκε επ αόριστον, όμως, με πείσμα ισάξιο ενός αγιάτρευτα ερωτευμένου, συνεχίζουμε να βαυκαλιζόμαστε ότι υπάρχει απλώς μια μικρή καθυστέρηση. Ίσως αύριο. Ίσως την επόμενη εβδομάδα. Η πνευματική ανάταση θα έρθει και μαζί της μία πρωτοφανής εσωτερική λάμψη. Ο κόσμος θα αποκτήσει επιτέλους ένα απόλυτα συμπαγές νόημα. Αντ’ αυτού φυσικά, καμία γνώριμη φιγούρα στον ορίζοντα. Εν αναμονή μίας προσωπικής αποκάλυψης, αναλωθήκαμε σε άσκοπες, επαναλαμβανόμενες ενέργειες. Πράγματα τα οποία μας δίνουν χαρά και ικανοποίηση, τα στύψαμε, τα στύψαμε ώσπου άρχισαν πλέον να χάνουν την ουσία τους. Τέτοιος έγινε ο βαθμός επανάληψης, όπου η αυθόρμητη αγάπη κατέληξε να μοιάζει με βίαιη προσπάθεια. Η έξαψη της χαράς μετατράπηκε σε βαθιά ανησυχία για την απουσία της. «Άλλοτε σου άρεσε να γράφεις και να διαβάζεις. Να παίζεις βιντεοπαιχνίδια ή επιτραπέζια. Να παρακολουθείς σειρές. Να περνάς το χρόνο με τα παιδιά σου. Να αθλείσαι. Να μιλάς σε φίλους... Τι σου συμβαίνει; Προσπάθησε κι άλλο. Ξανά και ξανά ώσπου να ανακτήσεις την χαμένη σου διάθεση».

     Όχι μόνο δεν αναπτύξαμε καμία ουσιαστική δεξιότητα ενδοσκόπησης αλλά βρεθήκαμε περισσότερο αποπροσανατολισμένοι από ποτέ. Η σύγχυση αυτή τίποτα κοινό δεν έχει με εκείνη που προοιωνίζει εσωτερικές ανακαλύψεις. Η γόνιμη σύγχυση είναι αυτή μιας θυελλώδους σκέψης, σε ένα περιβάλλον γεμάτο ζωντάνια και επικινδυνότητα, όπου κάθε φιλοπερίεργη κίνηση συνεπάγεται ένα κόστος ή ένα όφελος. Ιχνηλατώντας με αγωνία τα φρέσκα σημάδια των πράξεών μας, οδηγούμαστε σε συμπεράσματα για εμάς τους ίδιους, άλλοτε αντικειμενικά και άλλοτε κατεργασμένα από προϋπάρχουσες αντιλήψεις. Ήταν ανέκαθεν ο συναισθηματικός και κοινωνικός αντίκτυπος των επιλογών μας που μας έκαναν να ανασυνθέτουμε την εικόνα του εαυτού μας. Αν ανακαλύψουμε κάτι που μας εκφράζει πραγματικά, γίνεται η σημαία μας και δενόμαστε πάνω στο κατάρτι που την βαστά αψηφώντας τις όποιες επιπτώσεις. Αν ανακαλύψουμε κάτι αντιφατικό στην συμπεριφορά μας, αναγκαζόμαστε να το ενσωματώσουμε στην άλλοτε απλουστευμένη εικόνα που είχαμε πλάσει. Βλέπουμε σε τι διαφοροποιούμαστε και σε τι ταυτιζόμαστε με τον υπόλοιπο κόσμο. Η κίνηση, η παρατήρηση και η διόρθωση είναι ζωτικές λειτουργίες που χρειαζόμαστε για την κατασκευή μιας όσο το δυνατόν περισσότερο αντιπροσωπευτικής εικόνας του εαυτού μας.

     Από την άλλη, η σύγχυση που επικρατεί είναι σύγχυση αδράνειας. Ένας ομιχλώδης νους που δεν κινείται προς καμια κατεύθυνση, που δεν είναι καν ικανός να εντοπίσει πού βρίσκεται και πώς έφτασε εδώ. Δεν υπάρχει τίποτα να παρατηρήσεις παρά μόνο η ροή της σκέψης σου, η οποία διαγράφει ένα ατέρμον σπιράλ δίχως να οδηγεί πουθενά. Όταν η ίδια η ζωή μπαίνει σε αναμονή, κάθε απόπειρα εσωτερικής αναζήτησης τελειώνει άδοξα. Αυτό που βιώνουμε δεν είναι μια πρόσκαιρη και δυνητικά γόνιμη παύση αλλά μια παρατεταμένη αναμονή. Κανείς δεν γνωρίζει πόσο θα διαρκέσει όπως κανείς δεν ξέρει αν στο όνομα της ασφάλειας μέρος των περιορισμών θα συνεχίσει να επισκιάζει τις ζωές μας, εδραιώνοντας μια νέα ζοφερή κανονικότητα.

      Η  εικόνα  του έγκλειστου ανθρώπου που αναμένει με παροξυσμικό ενθουσιασμό να γνωρίσει τον εαυτό του είναι όχι μόνο τραγική αλλά ενίοτε βαθιά ειρωνική. Αυτό αντικατοπτρίστηκε με τρόπο αδυσώπητο μέσα από την δηκτική συμπεριφορά ατόμων που μέσα σε ελάχιστα εικοσιτετράωρα ασπάστηκαν ολοκληρωτικά ένα απροκάλυπτα στημένο τηλεοπτικό και πολιτικό αφήγημα. Η πλειοψηφία των νέων ενηλίκων, οι οποίοι γαλουχήθηκαν σε ένα απολιτίκ lifestyle, θεωρώντας την ανάμειξη με τα κοινά ως τουλάχιστον εκκεντρικό, αν όχι προβληματικό χόμπι, ξαφνικά χύμηξε μέσα στην αρένα της πολιτικής παίρνοντας μέρος στο κυνήγι αποδιοπομπαίων τράγων. Αν και φύσει πολιτικό ζώο, όπως προ χιλιετιών επεσήμανε ο Αριστοτέλης, ο σύγχρονος άνθρωπος δεν ανέπτυξε ποτέ την πολιτική του ταυτότητα.

     Όντας ωστόσο αρκετά έξυπνος ώστε να μπορεί να διαισθανθεί την αμέλειά του, επινόησε δικαιολογίες για να απαλλαγεί από ενοχικές σκέψεις. Εξίσωσε την πολιτική με την διαφθορά και για να διατηρήσει τον εαυτό του αμόλυντο προτίμησε να μείνει απ’ έξω. Ταύτισε την ενημέρωση, την παρατήρηση και τον στοχασμό πάνω σε ζητήματα που αφορούν την ίδια του την ζωή - ζητήματα που υπερβαίνουν την σφαίρα της πολιτικής και αποκτούν έως φιλοσοφικές διαστάσεις – με την κομματικοποίηση και την προπαγάνδα. Και στην προσπάθειά του να αποφύγει την προπαγάνδα έγινε το εύκολο θύμα της. Μεγαλωμένος σε ένα σύστημα που δεν τον ενθάρρυνε ποτέ να ξεδιπλώσει την πτυχή του ενεργού πολίτη ως μέρος της προσωπικότητάς του, αρκείται στο να αποκαλεί συνωμοσιολόγο, πολιτικάντη ή ουτοπιστή όποιον χρησιμοποιεί τη λέξη σύστημα. Την ίδια στιγμή, οι άμυνές του υποχωρούν αυτομάτως στο άκουσμα των λέξεων «έθνος», «πατρίδα», «ασφάλεια» και «πόλεμος». Λέξεις που ενεργοποιούν το ένστικτο της αγέλης και της επιβίωσης. Δεν φέρει καμία επίγνωσή της ευαλωτότητάς του στους συμβολισμούς και είναι ανίκανος να εντοπίσει καταφανείς μεθόδους χειραγώγησης. Η ίδια η χειραγώγηση ως λέξη του ακούγεται υπερβολική, σαν συνωμοσιολογική αργκό. Αν και φύσει πολιτικό ζώο, ο πολιτικός εαυτός του σύγχρονου ανθρώπου κείτεται σε χειμερία νάρκη, ξυπνάει αποκλειστικά σε κρίσεις που τον επηρεάζουν άμεσα και διατηρεί επιφυλάξεις κυρίως προς όσους διατηρούν επιφυλάξεις. Την ίδια στιγμή φυσικά, δεκάδες χιλιάδες ανθρώπων επιλέγουν έναν άλλο δρόμο, αυτόν της υπνοβασίας. Με υπερβάλλοντα ζήλο, ακολουθούν τις ράγες που τοποθετούν οι μπροστάρηδες των κομμάτων, ακόμη και αν αυτές στενεύουν ασφυκτικά στον ορίζοντα. Προτιμούν να επιδοθούν στη λατρεία του ηγέτη τους, παρά στην κριτική αντιμετώπισή του. Ο πολιτικός τους εαυτός είναι ανελεύθερος και γι’ αυτό ανολοκλήρωτος.

     Πώς περιμένει κανείς ν’ ανακαλύψει τον εαυτό του, όταν δεν ενδιαφέρθηκε ν’ ανακαλύψει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η κοινωνία μέσα στην οποία ζει; Όταν δεν αναρωτήθηκε αν του ταιριάζει ένας άλλος τρόπος ζωής; Και πώς περιμένει κανείς να δώσει έναν ορισμό του εαυτού του, όταν η ίδια η ζωή του έχει μπει σε αναμονή; Θα ήταν εξίσου ανώφελο με το να προσπαθήσουμε να ορίσουμε την έννοια της ταχύτητας δίχως τη μεταβλητή του χρόνου. Και ο χρόνος έχει παγώσει. Μαζί του και η κίνηση.

    

                                                                                             Άγγελος Διδάχος