11 Φεβρουαρίου 2018

Το ξεχασμένο σχήμα της αγάπης

“Love isn't something natural. Rather it requires discipline, concentration, patience, faith, and the overcoming of narcissism. It isn't a feeling, it is a practice."    Erich Fromm



     "Δεν είμαι ο εαυτός μου σήμερα". Μία σκέψη που έχει περάσει απ' το νου όλων μας. Όχι; Σκέψου καλύτερα. Σκάψε βαθιά στις καταχωνιασμένες εκείνες εμπειρίες που η μνήμη εξορίζει σε κάποια σκοτεινή γωνία του ασυνειδήτου. Όπως ακριβώς σκρολάρεις στην εφαρμογή του κινητού σου, τραβάς μία μία τις σκονισμένες κουρτίνες της σκέψης και βλέπεις τις στιγμές που φύλαξε στ' αμπάρι της για ν' αποφύγει την υπερφόρτωση. Ναι, δίχως υπερβολή, το ασυνείδητο είναι μια εσωτερική κάρτα μνήμης και απαιτεί από εσένα χειροκίνητα να ρίξεις φως, να πλοηγηθείς ανάμεσα σε εκατοντάδες χιλιάδες φακέλους ώστε να βρεις αυτό που σου ζητώ. Όπως έχεις ήδη καταλάβει, αυτό το κείμενο που διαβάζεις έχει αξιώσεις από εσένα. Απαιτεί να είσαι ενεργητικός. Σου εγγυώμαι ότι δεν υπάρχει κανένας απολύτως λόγος να συνεχίσεις την ανάγνωση εφόσον δεν καταφέρεις να βρεις ένα αντίγραφο, μία συντόμευση έστω, ενός αρχείου που να αντιπροσωπεύει τον τίτλο που σου ζήτησα. Δες το σαν μια από εκείνες τις εκθέσεις του σχολείου, όπου σου ανατίθεται ένα προκαθορισμένο θέμα το οποίο καλείσαι να αναπτύξεις και μάλλον σιχαίνεσαι διότι πρώτον δεν σου κινεί το ενδιαφέρον (τουλάχιστον αρχικά) και δεύτερον διότι πρέπει να ξοδέψεις φαιά ουσία για να το φέρεις εις πέρας. Η μόνη διαφορά είναι ότι, αν δεν γουστάρεις, σου δείχνω την πόρτα και σου λέω ότι μπορείς να βγεις έξω χωρίς απουσία, δίχως καμία επίπτωση στο βαθμό και σου υπενθυμίζω ότι τα παιδιά στην αυλή παίζουν μπάλα και τους λείπει ένας επιθετικός. Άμα δεν θέλεις να βρεις το αρχείο, τότε ΔΡΟΜΟ!




     Είσαι ακόμη εδώ; Πώς τα κατάφερες; Α, μάλιστα, πολύ σωστά! Ορισμένα αρχεία μετονομάζονται με το πέρασμα του χρόνου κι ο μοναδικός τρόπος για να τα βρεις είναι να πληκτρολογήσεις τις λέξεις κλειδιά στην μπάρα αναζήτησης. Αυτή η μπάρα φυσικά δεν είναι άλλη από τον ψυχισμό, ο οποίος λειτουργεί σαν καταλύτης και επιταχύνει τρισεκατομμύρια φορές την ταχύτητα αναζήτησης. Έτσι λοιπόν, με κάποιον τρόπο που κι οι δυο μας αδυνατούμε να περιγράψουμε με ακρίβεια, πληκτρολογούμε πάνω στο στέρνο τις λέξεις "αμηχανία", "ντροπή" ή "ενοχή" κι αυτό σφίγγει. Σφίγγει τόσο πολύ που εκτοξεύει τους πιο καταξιωμένους κατασκόπους του στον εγκέφαλο ώσπου ένας απ' αυτούς, με ληστρική χάρη κυματίζει τον φάκελο που σου ζήτησα εξαρχής. Τι; Όχι φυσικά. Δεν με απασχολεί προσωπικά το περιεχόμενο. Έγνοια μου ήταν απλά να το κρατήσεις στα χέρια σου. Πόσο περίεργη είναι αυτή η δισυπόστατη εμπειρία! Τη μια αντικρίζεις ως εξωτερικός παρατηρητής τον εαυτό σου σε ένα ανεπιθύμητο και ίσως φαιδρό ρεπερτόριο. Μοιάζει με κάποιον ηθοποιό που από κάπου ξέρεις μα δεν μπορείς να πεις με σιγουριά. Κι ύστερα, προτού τα μάτια σου ανοιγοκλείσουν, έχεις σαρκωθεί την φωνή του, έχεις μπει μέσα στο σώμα του, μα κάτι σε ωθεί με απερίγραπτη βία έξω από αυτό. Εδώ οφείλω να απολογηθώ για όποια τυχόν αναστάτωση έχω προκαλέσει. Ωστόσο, αυτή η κατακλυσμιαία αποστροφή που ξαφνικά γεννήθηκε μέσα σου είναι το μόνο μου επιχείρημα για ν' αναπτύξω τον συλλογισμό μου.
    Εάν η σκέψη απεχθάνεται κάτι, είναι αδιαμφισβήτητα η αταξία. Από την άλλη, είναι διατεθειμένη να κάνει τα πάντα ώστε να επιδιώξει την τάξη. Ας πάρουμε για παράδειγμα την αντίληψη, προτού περάσουμε σε πιο εκλεπτυσμένες μορφές σκέψης. Μπορεί η αφήγηση να παίρνει μια ελαφρώς θεωρητική τροπή αλλά δεν θα πρέπει να επαναπαύεσαι επ' ουδενί. Οι προϋποθέσεις υπήρξαν ξεκάθαρες : μηδείς ανενεργός εισίτω. Καθώς λοιπόν συνεχίζεις πάντοτε να κρατάς τον φάκελο στα χέρια, καλείσαι τώρα να περιγράψεις με λέξεις τις εικόνες που βλέπεις. Αν και προϊδεασμένος, σε διαβεβαιώ πως θα πέσεις με την ίδια ευκολία στην παγίδα που όλοι πέφτουν, διότι ο έρωτας σκέψης και τάξης είναι τυφλός και απαράβατος.

    Όπως κάθε τάξη, έτσι και αυτή της σκέψης απαιτεί χώρο. Ο χώρος  είναι αναπόσπαστο κομμάτι της τάξης. Ένας τόνος καυσόξυλα απαιτεί μια αποθήκη ώστε να μπει σε τάξη, ένα σύνολο μαθητών απαιτεί μια αίθουσα ώστε να αποτελέσει τάξη, ένα στράτευμα που παρελαύνει πρέπει να παραμείνει σε ένα σαφές πλαίσιο χώρου ώστε να είναι σε τάξη. Παράλληλα, όλα τα παραπάνω χρειάζονται να τοποθετηθούν σε μια σαφή διάταξη ώστε να αποτελέσουν πραγματικά μια τάξη. Την διάταξη αυτή μπορούμε να αποκαλέσουμε αρμονία. Τα καυσόξυλα πρέπει να οργανωθούν σε ομοιόμορφες στοίβες, οι μαθητές να καθίσουν σε παράλληλα τοποθετημένα θρανία και το στράτευμα να δημιουργήσει νοητές γραμμές διατηρώντας αναλογικές αποστάσεις. Ίσως η παρατήρηση αυτή να  φαντάζει αυτονόητη, ωστόσο είναι ζωτικής σημασίας : καμία από τις παραπάνω καταστάσεις δεν είναι φυσικά κατασκευασμένη! Η φύση είναι χαοτική και είμαστε εμείς οι δημιουργοί της τάξης στο περιβάλλον. Εάν η σχολική αίθουσα συνεχίζει να διατηρεί μια παραδοσιακή μορφή που υπακούει στους κανόνες της αρμονίας είναι γιατί έτσι μας αρέσει! Εάν το γεμάτο θελκτικές καμπύλες μπουκάλι της Amstel που ήπιες τις προάλλες μαζί με τις στρογγυλές πίτσες που παρήγγειλες δεν έφερε τα εξογκώματα ενός κακότεχνου εργοστασιακού εξαμβλώματος είναι γιατί... έτσι μας αρέσει! Έτσι αρέσει στην σκέψη μας, την ίδια στιγμή που το σύμπαν δεν φέρει κανέναν απολύτως λόγο. Η ενστικτώδης αναζήτηση της τάξης σε έκανε να δεις προ ολίγου δύο τρίγωνα, μια σφαίρα και έναν κύβο που δεν υπάρχουν πραγματικά. Είναι προϊόντα "γνωστικών σχημάτων", εικόνων που διατηρείς στη μνήμη σου και παρεμβαίνουν στην αντίληψή σου. Παράλληλα, μία γραμμή εντολών έτρεξε αστραπιαία δίχως τον έλεγχό σου. Ένας πηγαίος κώδικας γραμμένος με ηλεκτροχημικές μεταβλητές όριζε κάπου : "Εάν το x αντικείμενο δεν είναι κλειστό και έχει ορισμένες ατέλειες τότε σχημάτισε νοητές γραμμές ώστε να μοιάζει με το Χ αντικείμενο που έχω αποθηκευμένο στη μνήμη¨.
     Όπως η αντίληψη λειτουργεί στη βάση κανόνων και γνωστικών σχημάτων, έτσι ακριβώς λειτουργούν και άλλες μορφές σκέψης (πχ κρίση, στοχασμός). Ακόμη και τα αποκυήματα της φαντασίας δεν είναι παρά χίμαιρες που οφείλουν την ύπαρξή τους σε προϋπάρχοντα γνωστικά σχήματα. Ανάμεσα σ' αυτές τις μορφές σκέψης λοιπόν εντάσσεται φυσικά κι η σκέψη για τον εαυτό μας. Άνοιξε τον φάκελο γι' ακόμη μια φορά. Αυτός που βλέπεις είσαι εσύ, όμως θα ορκιζόσουν ότι δεν τον αισθάνεσαι ως εσύ. Μιλάς και πράττεις ως κάποιος άλλος. Σκέφτεσαι σαν κάποιος άλλος. Αισθάνεσαι σαν κάποιος άλλος. Δεν υπάρχει τίποτε το αφύσικο στην αμηχανία που νιώθεις καθώς βυθίζεσαι μέσα σ' αυτή την φορτισμένη ανάμνηση. Η συμπεριφορά που εκτυλίσσεται είναι τόσο αντιφατική με αυτό που είσαι ώστε να μη μπορεί να ερμηνευθεί ως κομμάτι σου. "Δεν είσαι ο εαυτός σου". Με άλλα λόγια, συμπεριφέρεσαι με τρόπο δυσαρμονικό, που δεν συμφωνεί με τα γνωστικά σχήματα που έχεις για τον εαυτό σου, με τα επίθετα δηλαδή και τις ιδιότητες που επέλεξες ότι σε χαρακτηρίζουν.
     Η απορία σου είναι απολύτως δικαιολογημένη. Αναλαμβάνω κάθε ευθύνη για όποια σύγχυση προκαλεί η έλλειψη μιας εισαγωγικής παραγράφου στο παρόν κείμενο. Ξεκίνησες διαβάζοντας ένα μυστηριώδες ρητό σχετικά με την αγάπη κι ύστερα με τρόπο σχεδόν χαιρέκακο σε προέτρεψα να φέρεις στην επιφάνεια τ' αρνητικά εκείνα συναισθήματα ενός γεγονότος που είχες δικαιολογημένα ξεχάσει. Καμιά φανερή συνοχή μέχρι τώρα. Όμως το άτακτο αυτό ξεδίπλωμα συνεχίζει να μας ιντριγκάρει και τους δυο και είναι άλλωστε απόλυτα λογικό, αν αναλογιστείς ότι η σκέψη δεν ησυχάζει μέχρι να βρει μια τάξη.
     Έως τώρα έχεις αντιληφθεί πλήρως την επιτακτική ανάγκη της σκέψης για τάξη. Η τάξη, όπως σωστά θυμάσαι, προϋποθέτει ένα πλαίσιο, ένα χώρο δηλαδή και μια αρμονία. Τα γνωστικά σχήματα του εαυτού αποτελούν το χώρο μέσα στον οποίο οι πράξεις σου αποκτούν νόημα και συνέχεια. Κάθε τι που απειλεί να διαταράξει την αρμονία αυτού του χώρου είτε θα ενσωματωθεί σ' αυτόν με την έντεχνη χρήση της εκλογίκευσης όπως ακριβώς ένα κομμάτι γλυπτού που λαξεύεται για να ταιριάξει με το υπόλοιπο σύνολο, είτε θα θαφτεί βαθιά, τόσο βαθιά ώστε ο ενοχικός αντίκτυπος να μην περνά τον ουδό της συνείδησης. Δεν πρόκειται περί λογοτεχνικής υπερβολής. Το στρες που προκαλεί η λεγόμενη γνωστική ασυμφωνία, η δυσαρμονία δηλαδή ανάμεσα σε μία ή περισσότερες πράξεις και την εικόνα του εαυτού, μπορεί να πάρει τόσο μεγάλες διαστάσεις που να οδηγήσει έναν άνθρωπο σε ριζική αναθεώρηση των ιδεών του, προκειμένου απλώς ν' απαλλαγεί από αυτό.
     Οι ιδέες για τον εαυτό. Τόσο ισχυρές που μπορούν να θρέψουν αισθήματα ικανοποίησης, ηρεμίας, μακαριότητας αλλά και να σε πλημμυρίσουν με απελπισία, άγχος και ματαιότητα. Και τώρα έφτασε επιτέλους η στιγμή να σου κάνω την πιο αισχρή πρόταση που θα μπορούσα. Μέχρι να τελειώσει η αφήγησή μου, θα πετάξεις κάτω την κάρτα μνήμης σου. Θα κλείσεις την κινητή σου συσκευή και θα βάλεις όλα σου τα αρχεία προσωρινά στον κάδο ανακύκλωσης. Θα γίνεις μία κενή επιφάνεια εργασίας. Εάν δεν κάνεις κάθε δυνατή προσπάθεια να εκτοπίσεις το εγώ σου και να ενστερνιστείς την οπτική που θα σου δώσω σ' αυτό το ένα λεπτό, τότε όλος ο χρόνος που αφιέρωσες εδώ μέσα θα αποδειχθεί άσκοπη σπατάλη. Είσαι έτοιμος; Ωραία!
     Δεν είσαι Έλληνας. Δεν είσαι ούτε κάποιας άλλης εθνικότητας. Είσαι απλώς ένας άνθρωπος που στέκει πάνω στον πλανήτη γη και αναγνωρίζει ότι η έννοια της πατρίδας νοηματοδοτείται διαφορετικά από κάθε άνθρωπο και φέρει φαντασιακά στοιχεία ώστε να πάρει μια τέλεια κι αρμονική μορφή. Δεν πιστεύεις στο Θεό. Δεν πιστεύεις πουθενά. Θεία Δίκη δεν υπάρχει κι ο κόσμος είναι απλά μια αρένα επιβίωσης. Η ύπαρξή σου καθαυτή είναι ένα εξαιρετικά τυχαίο γεγονός -δίχως καμία απολύτως θεϊκή προαίρεση- καθώς ένας τεράστιος αριθμός ανθρώπων θα μπορούσαν να είχαν γεννηθεί αντί για εσένα όπως η βιολογία και οι πιθανότητες ορίζουν με αυστηρό τρόπο. Ο θάνατος θα είναι το ειρωνικό και οριστικό τέλος σου μετά το δώρο της ύπαρξης που η τύχη σου πρόσφερε γενναιόδωρα. Ο θάνατος είναι η τελική ήττα μέσα σ' αυτή την αρένα που δεν διέπεται από κανέναν υπερβατικό κανόνα. Όσοι ήταν αδύναμοι ή άτυχοι έχουν ήδη φύγει από νωρίς και δεν πρόκειται να επιστρέψουν. Εσύ ο ίδιος, ο οποίος είσαι κάτι τόσο ακαθόριστο και αφηρημένο αυτή την στιγμή θα πάψεις τελικά να υπάρχεις και μαζί με τη συνείδησή σου θα σβήσει και ότι θα έχεις προλάβει να αγαπήσεις. Αν και ο κόσμος έχει απτή μορφή, δεν υπάρχει κάποια δύναμη που να τον νοηματοδοτεί πέρα απ' το νου σου. Αναγνωρίζεις την σχετικότητα και την υποκειμενική φύση των πάντων. Οι στόχοι που βάζεις μπορούν μεν να σε ικανοποιήσουν αλλά δεν μπορούν να σε κάνουν αντικειμενικά  άξιο, καθώς είναι οι άνθρωποι και μονάχα οι άνθρωποι αυτοί που ορίζουν την έννοια της αξίας. Οι άνθρωποι θα φύγουν και οι αξίες θα μεταβάλλονται συνεχώς καθώς νέες γενιές θα έρχονται στο προσκήνιο. Όλα τα αξιώματα που φέρεις, όλοι οι τίτλοι δεν είναι παρά κοινωνικά κατασκευάσματα σε ένα ρευστό πλαίσιο, το οποίο μεταμορφώνεται αδιαλείπτως αλλά η περιορισμένη και ασήμαντη χρονικά ύπαρξή σου δεν σου επιτρέπει να αντιληφθείς καθαρά. Ακόμη κι αν το όνομά σου καταφέρει να επιβιώσει για κάποιο καιρό, θα σπιλωθεί και θα επανερμηνευθεί με βάση τις ανάγκες του νέου κόσμου. Η αληθινή σου ποιότητα θα έχει χαθεί και τ' όνομά σου, το μοναδικό δηλαδή κατάλοιπο της ύπαρξής σου θα εκπορνευτεί μέσα σε ρητορείες και καθημερινές τελετουργίες, τετριμμένες ανθρώπινες συνήθειες όπως η εξύμνηση των προγόνων. Με άλλα λόγια, δεν είσαι τίποτα παραπάνω από μια στιγμιαία έκλαμψη συνείδησης που γεννήθηκε και θα σβήσει με τραγικό τρόπο στο χάος του σύμπαντος.
     Και τώρα μπορείς να τρέξεις το αρχείο του backup και να εγκαταστήσεις ξανά τα προγράμματα, να κάνεις restore όλους τους φακέλους και να δώσεις μια τάξη στην ζωή σου. Όμως οφείλω προτού κλείσω να δώσω μια εξήγηση διότι ως τώρα υπήρξα μάλλον ασαφής.
     Η ανθρώπινη σκέψη απεχθάνεται την αταξία. Ψάχνει καταφύγιο μέσα σε γνωστικά σχήματα, μέσα σε κατασκευασμένες ιδέες και συμβολισμούς ώστε να απαλλαγεί από το αφόρητο αίσθημα που προκαλεί το χάος. Η εθνική και θρησκευτική ταυτότητα είναι σήμερα δύο χαρακτηριστικοί τρόποι αποφυγής του υποκειμενισμού, ανεξάρτητα από το εάν η αποφυγή αυτή υπήρξε ιστορικά παράγοντας σύστασής τους ή όχι. Σε μια πιο ελεύθερη μετάφραση, μπορούμε να πούμε ότι η έννοια του Έλληνα ή του Χριστιανού είναι έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες με την έννοια της ταυτότητας και κατ' επέκταση του εαυτού. Είναι μάλιστα, όπως κάθε έννοια του εαυτού, εξωραϊσμένες, ώστε να εξυπηρετούν τους κανόνες της αρμονίας. Κάθε ιστορικό γεγονός που αντιβαίνει στις αρχές της αρμονίας είτε εκλογικεύεται και ενσωματώνεται σ' αυτές είτε, εάν αυτό δεν είναι εφικτό, αποσιωπάται. Με το φιλτράρισμα κάθε μελανής σελίδας, ο άνθρωπος γίνεται εκφραστής μιας ιδέας που έχει πλέον εκλάβει ιερές διαστάσεις. Οι συμβολισμοί τότε, οι οποίοι αντιπροσώπευαν παράλληλα κάποιες αρχές κοινωνικής συνύπαρξης, αρχίζουν και μετατρέπονται σε σύμβολα, τα οποία λατρεύονται περισσότερο ως είδωλα· παύουν να είναι πια προεκτάσεις πραγματικών καταστάσεων. Τα εκλεπτυσμένα αυτά σύμβολα αντιπροσωπεύουν ιερές αρετές και η λατρεία τους δίνει στο άτομο την αίσθηση ότι γίνεται κομμάτι αυτής της ιερότητας. Όταν το άτομο αισθανθεί μέρος της ιερότητας, θωρακίζεται από το αίσθημα χάους, απαλλάσσεται απ' τον λανθάνοντα φόβο ότι η ζωή του δεν έχει κανένα σκοπό και το ίδιο καμιά αξία. Η απουσία σχημάτων του εαυτού με ιερά χαρακτηριστικά, ιδιότητες δηλαδή που προσδίδουν με δογματικό τρόπο μια επίπλαστη αντικειμενικότητα στην ύπαρξη, γίνεται πιο τρομακτική και από την κατάσταση γνωστικής ασυμφωνίας.  Έτσι λοιπόν, η υιοθέτηση ιερών συμβόλων γίνεται ανάγκη.
     Φυσικά, το άτομο που επικαλείται συχνά την εθνική, θρησκευτική ή οποιαδήποτε άλλη ταυτότητα, δεν παραδέχεται ότι το κάνει από ανάγκη, ενδεχομένως μάλιστα να μην βρίσκεται σε θέση να το συνειδητοποιήσει. Αντιθέτως, ονομάζει το κίνητρο της πράξης του ως αγάπη. Όμως η αγάπη δεν είναι κάτι που προκύπτει τόσο αβίαστα. Η αγάπη απαιτεί εγρήγορση και συνεχή προσπάθεια κατανόησης. Ένας εξιδανικευμένος συμβολισμός, αποστειρωμένος από αντιφατικές πραγματικότητες, είναι περισσότερο πάθος που προκύπτει από την ανάγκη εύρεσης ταυτοτήτων και την απόκτηση αξίας. Ακόμη περισσότερο, η αγάπη δεν μπορεί να συνυπάρξει με την ανάγκη. "Παραδόξως, η ικανότητα του να ζει κανείς μόνος είναι η προϋπόθεση για την ικανότητα να αγαπάει" είχε πει ο Έριχ Φρομ θέλοντας να τονίσει ακριβώς αυτό. Είναι ένα παραδοσιακό λάθος της σύγχρονης εποχής να συγχέουμε την ανάγκη για τρυφερότητα, σεξουαλική επαφή ή συντροφιά με την επιθυμία να αγαπήσουμε. Την αγάπη δεν συντηρεί η ανταπόδοση. Είναι μια ενεργητική και άνευ όρων προσφορά που θρέφει η ανιδιοτέλεια. Ωστόσο, στη σημερινή σχέση μεταξύ ατόμου και πατρίδας, θρησκείας, ομάδας κτλ βλέπουμε συχνά το άτομο προσκολλημένο στον συμβολισμό, διότι η σχέση αυτή του εξυπηρετεί την ανάγκη να ερμηνεύσει τον εαυτό του και ν' απαλλαγεί απ' την υπαρξιακή του ανασφάλεια. Για καλό ή για κακό όμως, η συνειδητοποίηση της υποκειμενικότητας που διέπει την ανθρώπινη φύση και η κοπιώδης προσπάθεια να αντιληφθούμε τον κόσμο με όσο το δυνατό πιο αντικειμενικούς όρους, αφήνοντας στην άκρη κατά διαστήματα τους συμβολισμούς που έχουμε υιοθετήσει, είναι ο μοναδικός τρόπος για να αγαπήσουμε αληθινά. Διότι η αγάπη απαιτεί άτομα απαλλαγμένα από ανασφάλειες. Άτομα που αντέχουν να ζουν ελεύθερα και μπορούν αν χρειαστεί να αγκαλιάσουν το χάος. Ειδάλλως, ο δέκτης, είτε αυτός ακούει σε ανθρώπινο όνομα, είτε σε αφηρημένη έννοια, γίνεται απλά ένα αντικείμενο, μια θεραπεία στη δική μας ανασφάλεια που μεταφράζουμε κατ' ευφημισμό ως αγάπη. Το κουδούνι μόλις χτύπησε. Κοιτάς τριγύρω σου και βλέπεις ότι όλα τα θρανία έχουν αδειάσει εδώ και ώρα. Ήμασταν μόνο εμείς οι δυο, όλο αυτό το διάστημα. Κι αφού μου έκανες την τιμή να φτάσεις ως εδώ, ανεξαρτήτως του αν συμφωνείς μαζί μου, εγώ οφείλω τουλάχιστον να σε προτρέψω τώρα να σηκώσεις το χέρι. Επέτρεψέ μου όμως πρώτα να κλείσω με ένα ρητό του αγαπημένου μου συγγραφέα, που ακούει φυσικά στο όνομα Αλμπερ Καμύ.
"Αγαπώ υπερβολικά την χώρα μου για να είμαι εθνικιστής"




                                                                                                Άγγελος Διδάχος

6 σχόλια :

Άιναφετς είπε...

Χαίρομαι να σε διαβάζω Άγγελε και το ξέρεις, ακόμα και όταν μας βάζεις δύσκολα!
Αν το "έπιασα" καλά, θέλεις να μιλήσουμε για αγάπη!
Ο Φρομ των νιάτων μου, (απ' αυτόν ξεκίνησα να μελετώ ψυχολογία και φιλοσοφία), λέει:
"Το πρώτο βήμα είναι να καταλάβουμε ότι η αγάπη είναι μια τέχνη, ακριβώς όπως μια τέχνη είναι και η ίδια η ζωή. Αν θέλουμε να μάθουμε πώς ν' αγαπάμε, πρέπει να προχωρήσουμε με τον ίδιο τρόπο που προχωρούμε όταν θέλουμε να μάθουμε μια οποιαδήποτε άλλη τέχνη, π.χ. μουσική, ζωγραφική, ξυλουργική ή την επιστήμη της ιατρικής και της μηχανικής...
...Παρόλο που η λαχτάρα γι' αγάπη είναι τόσο βαθιά ριζωμένη, σχεδόν όλα τ' άλλα φαίνονται να είναι πιο σημαντικά από την αγάπη: επιτυχία, γόητρο, χρήματα, δύναμη. Όλη μας σχεδόν η ενεργητικότητα χρησιμοποιείται για να μάθουμε πώς να πετύχουμε σ' αυτούς τους σκοπούς. Και σχεδόν καθόλου για να μάθουμε την τέχνη της αγάπης"...
Έριχ Φρομ, Η Τέχνη της Αγάπης, εκδ. Μπουκουμάνης, σελ. 11, 15-16

Για μένα, δεν ξέρουμε τι είναι αγάπη, το μόνο που ξέρουμε με σιγουριά είναι, τι ΔΕΝ είναι αγάπη, γιατί αγάπη δεν είναι η ζήλια, η κτητικότητα, ο ανταγωνισμός, η επιθετικότητα και λοιπά "νόστιμα"... (χωρίς να με απασχολεί τι λέει ο Χριστιανισμός για την αγάπη!)

Επέστρεψες;

ΑΦιλιά με "ακηλίδωτες" καλές μέρες! ;-)

Crux είπε...

Καλησπέρα Στεφανία!

Ο στόχος ήταν διττός. Αφενός να αντιληφθούμε ότι είμαστε εκ φύσεως κατασκευασμένοι να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο σε πλαίσια, όπως ακριβώς και τον εαυτό μας, διότι αυτό δημιουργεί τάξη στη ζωή μας. Η τάξη αυτή γίνεται ακόμη πιο προστατευτική όταν επιπλέον προσδίδουμε ιερότητα, διότι η ιερότητα φέρει κάτι μυστικό, κάτι φαντασιακό που υπερνικά το χάος και προσφέρει σκοπό, νόημα.
Αφετέρου, ήθελα να τονίσω ότι η ανάγκη αυτή για τάξη παρερμηνεύεται πολλές φορές ως "αγάπη" σε έννοιες όπως αυτή της πατρίδας και του Θεού. Ενώ, όπως λες κι εσύ, και ο Φρομ βεβαίως βεβαίως, η αγάπη είναι ενεργητική δραστηριότητα, απαιτεί συνεχή προσπάθεια για κατανόηση και προσθέτω εγώ (και ενδεχομένως θα συμφωνούσε μαζί μου και ο Φρομ) πως όπου υπάρχει ανάγκη, τότε αυτή υπερνικά την αγάπη. Η ελευθερία είναι προϋπόθεση για να μπορεί κανείς να αγαπήσει, διότι ο άνθρωπος που είναι ελεύθερος παύει να εξαρτάται από τους άλλους ανθρώπους ή τις ιδέες.

Η αγάπη είναι το βασικότερο ζητούμενο τη σήμερον ημέρα, όπου η έννοιά της έχει εκμαυλιστεί και έχει προσλάβει μια μαλθακή υπόσταση, ενώ είναι στην πραγματικότητα κάτι που για να καλλιεργηθεί χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια και για να εκφραστεί, αν εκφραστεί, χρειάζεται πολύ χρόνο. Έννοιες όπως ενσυναίσθηση, κατανόηση, σεβασμός χάνονται και η αγάπη καταντά να αγκαλιάζει έννοιες όπως αυτές που αναφέρεις, ενώ την ίδια στιγμή εξυπηρετεί την ανάγκη για τάξη, ιερότητα και νόημα, σε πλαίσια πολλές φορές άκαμπτα, διότι οποιαδήποτε αμφισβήτηση απειλεί ουσιαστικά τα θεμέλια του "είναι".

Αν επέστρεψα; Στο γράψιμο; χεχε, που και που, όταν μπορώ θα δημοσιεύω.
Στην Ελλάδα; μπααααα. Εάν τα πράγματα κυλήσουν καλά θα τελειώσω του χρόνου το μεταπτυχιακό μου και οψόμεθα!

Ακηλίδωτο απογευματάκι :)

Άιναφετς είπε...

Ναι Άγγελε μου, η αγάπη είναι Ανάγκη και χαίρομαι που τη θεωρείς Ιερή... γιατί είναι!
Επίσης δεν νομίζω πως μαθαίνεται όπως υποστηρίζει ο Φρομ, για μένα είτε είσαι μέσα είτε δεν είσαι!

Crux είπε...

Για να είμαι απόλυτα σαφής, δεν τη θεωρώ ιερή! Μάλιστα, ακόμη περισσότερο δεν θεωρώ τίποτα ως ιερό. Ωστόσο, με μια μεταφορική έννοια, αφαιρώντας το χαρακτήρα της θεϊκής επιτακτικότητας και του μυστικισμού, ναι, θα τολμούσα να πω πως η αγάπη είναι ιερή, εννοώντας ότι είναι μια ιδιότητα που μας ανυψώνει ποιοτικά και πνευματικά και είναι ο θεμέλιος λίθος για τη σύσταση υγιών κοινωνιών.

Χμμμ, ακόμα και να είσαι μέσα, χρειάζεσαι εξάσκηση. Αν δεν το χεις... δύσκολα τα πράγματα!

Crux είπε...

Επιπλέον, προσθέτω, ώστε να γίνω κατανοητός, θεωρώ πως όταν η αγάπη προκύπτει ως ανάγκη κινδυνεύει (τουλάχιστον) να χάσει την ποιότητά της. Διότι το άτομο τότε γίνεται το μέσο που εξυπηρετεί την ανάγκη. Θεωρώ πιο υγιή, πιο αγνή αν θες, την αγάπη που προκύπτει ως επιθυμία κατανόησης και ενσυναίσθησης ενός άλλου ατόμου, η οποία προκύπτει από ενδιαφέρον να δούμε τον κόσμο με την οπτική του, την ικανοποίηση που αντλούμε όταν υποστηρίζουμε αυτό το πρόσωπο και όταν συντονιζόμαστε μαζί του. Ικανοποίηση μεν, αλλά με κίνητρο το ενδιαφέρον, την εστίαση της προσοχής στο άτομο και όχι το αίσθημα ανικανοποίησης ή κενού που δημιουργεί την "ανάγκη για αγάπη".

Άιναφετς είπε...

Καλημέρα απ' τη βροχερή Ελλάδα!
Πριν λίγο "έλαβα" το παρακάτω, χμ! συμπτωματικότατο!!! ;-)

https://searchingthemeaningoflife.wordpress.com/2018/02/14/erich-from-the-art-of-love/