Παρά την οικονομική δυσπραγία και τον ευτελισμό της αξιοπρέπειας που βιώνει σήμερα η πλειοψηφία των ελληνικών οικογενειών, παρά την ανήλεη καταπίεση που ασκεί η κυβέρνηση ακολουθώντας κατά γράμμα τις επιταγές Τρόϊκα και ΔΝΤ - οι οποίες τεχνηέντως υποκρύπτονται κάτω από προσποιητές υπερβολικές αξιώσεις ώστε να δημιουργείται η ψευδαίσθηση της αντιδραστικότητας όσων μας "εκπροσωπούν" - φαίνεται πως η βασική αρχή που διέπει εδώ και χρόνια τις σκέψεις και τις ενέργειες του Έλληνα παραμένει αναλλοίωτη και ακούει στο όνομα : ατομικισμός.
Οι φερέλπιδες και υμνητές της ελληνικής σθεναρότητας υιοθετούν με αφέλεια τον στίχο "η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει" για να δείξουν ότι η χώρα πάντα κατάφερνε να ξεπεράσει με γενναιότητα κάθε βάσανο και αντιξοότητα. Οι Έλληνες, λένε, παρά τις διαφορές τους ενώνονται κάθε φορά στις δύσκολες στιγμές. Ωστόσο μέχρι αυτή τη στιγμή δεν υπήρξε ούτε ένα αξιόλογο σημάδι που να επαληθεύει μια τέτοια εγγενή τους στάση αντιθέτως μάλιστα οξύνονται τα μίση και οι αντιπαραθέσεις ενώ ταυτόχρονα αυξάνεται απειλητικά η δύναμη της ακροδεξιάς που δεν τρέφει μίσος μόνο για τους αλλοδαπούς αλλά και για πλήθος συμπατριωτών της (αριστερούς, ομοφυλόφιλους κ.α). Επομένως, μπορεί η Ελλάδα να μην πεθαίνει, όπως άλλωστε κανένα κράτος δεν μπορεί στη σημερινή εποχή κυριολεκτικά να πεθάνει και να εξαφανιστεί απ' τον χάρτη, όμως είναι σίγουρο πως αιμορραγεί. Πρόκειται για μια ακατάσχετη αιμορραγία που αφορά όχι την Ελλάδα ως χώρα, ούτε καν ως κράτος αλλά ως το σύνολο τον πολιτών της, των ανθρώπων που ζουν σ' αυτή και ασφυκτιούν πνιγμένοι απ' το άγχος της επιβίωσης των οικογενειών τους, τον φόβο της ανεργίας, το μέτρημα των χρωστούμενων, τη μείωση των μισθών και τις συνθήκες εργασίας τους που ολοένα επιδεινώνονται.
Δεν είμαστε διατεθειμένοι ωστόσο να σταματήσουμε αυτή την αιμορραγία, δεν έχουμε ακόμη τη δυνατότητα και την ομοψυχία να συντονίσουμε τις διεκδικήσεις μας προς μια κοινή συνισταμένη παραμερίζοντας τα ιδιοτελή συμφέροντα. Οι απεργίες συνεχίζουν να γίνονται μεμονωμένα και διατηρούν ήδη από την εποχή του Βενιζέλου και πρωτύτερα τον συντεχνιακό τους χαρακτήρα με αποτέλεσμα όχι μόνο να στηλιτεύονται εύκολα από τα ΜΜΕ ως παράκαιρα για την εποχή κωλύματα ανάπτυξης αλλά και να εγείρουν τις αντιδράσεις του ίδιου του λαού έναντι των απεργών. Απερίσκεπτοι πολίτες από την άλλη επικροτούν το άνοιγμα των καταστημάτων την Κυριακή γιατί δήθεν διευκολύνει τις αγορές τους δίχως να λαμβάνουν υπόψη πόσο σκληρή θα ήταν μια τέτοια έκβαση για τους υπαλλήλους ή έστω να αναλογίζονται πως η αφαίρεση των εργασιακών δικαιωμάτων είναι ένα ασταμάτητο τρένο που θα τους συμπαρασύρει κι αυτούς πάνω στις ράγες της "ανάπτυξης".
Ένα εξίσου χαρακτηριστικό δείγμα τεμαχισμού και διαίρεσης του ελληνικού λαού στο οποίο όμως δεν δίνεται η αρμόζουσα βαρύτητα είναι το χάσμα γενεών που λαμβάνει πλέον όχι μόνο ιδεολογικό αλλά και ψυχολογικό χαρακτήρα. Οι εκπρόσωποι της παλαιάς γενιάς έχουν γενικά καταφέρει να κερδίσουν μια θέση στο δημόσιο τομέα ή στην αγορά εργασίας, κατέχουν πείρα στο επάγγελμα που ασκούν κι έτσι οι ανησυχίες τους περιορίζονται κυρίως στις οικονομικές τους απολαβές. Αυτό φυσικά δεν συνεπάγεται ότι θύματα της ανεργίας και των απολύσεων δεν πέφτουν άτομα της παλαιότερης γενιάς όμως τα ποσοστά ανεργίας των νέων είναι δραματικά και η ανασφάλεια που διακατέχει τους άνεργους πτυχιούχος πολύ πιο έντονη γιατί ένας ανεπαρκής μισθός είναι προτιμότερος από έναν ανύπαρκτο.
Μπορεί βέβαια ο κάθε γονέας σήμερα να επιδιώκει την επαγγελματική αποκατάσταση του παιδιού του όμως αυτό δεν αναιρεί σε καμία περίπτωση την σημασία του χάσματος των γενεών καθώς η βοήθεια δικτύωσης των νέων στην εργασιακή κοινότητα είναι εξατομικευμένη και προσωπική-συγγενική. Πρόκειται ουσιαστικά για ακόμη ένα σύμπτωμα ατομικισμού που αποδεικνύει την παντελή έλλειψη κοινωνικής ευαισθησίας και εθνικής ενότητας. Ίσως η δεσπόζουσα νοοτροπία του κομφορμισμού η οποία είτε σιωπηρά είτε φανερά εκφράζεται από την λαϊκή πλειοψηφία να καθιστά αδύνατη την αντίληψη του ατομικιστικού χαρακτήρα μιας τέτοιας επιδίωξης προβάλλοντας την ως απόλυτα εύλογη και ορθή για τις απαιτήσεις των καιρών.
Εύκολα ωστόσο μπορεί ν' αποδειχθεί ότι η ιδέα του ατομικισμού συναντά στη χώρα μας πυρετώδεις υποστηρικτές και λαμβάνει είτε θελήσουμε να το παραδεχτούμε είτε όχι πολύ μεγάλες συγκριτικά μ' άλλες χώρες διαστάσεις. Παραδείγματα μπορούμε ν' αντλήσουμε απ' την κοινή γνώμη και το λαϊκό αίσθημα που μαρτυρούν το ιδεολογικό κρηπίδωμα που έχει διαμορφωθεί εξαιτίας του κομφορμισμού της τελευταίες δεκαετίες. "Αφού έχω δουλειά δόξα τω Θεώ" λέει κατανυκτικά κάποιος εκπρόσωπος της παλαιάς γενιάς - ως επί το πλείστον - αισθανόμενος τυχερός που εργάζεται ενώ τα ποσοστά ανεργίας και δη στους νέους είναι πρωτόγνωρα υψηλά. Αυτός ο άνθρωπος ίσως να μην συναισθάνεται τις δυσκολίες των άνεργων όμως σίγουρα τις αντιλαμβάνεται όπως ακριβώς αντιλαμβάνεται και την ευνοϊκή του θέση σε σχέση μ' αυτούς. Ωστόσο δείχνει απολύτως απρόθυμος ν' αγωνιστεί μαζί τους από κοινωνική ευαισθησία και αίσθημα υπευθυνότητας. "Εμείς οι παλιοί τα κάναμε θάλασσα, εσείς οι νέοι πρέπει να αγωνιστείτε" λέει κάποιος άλλος εκπρόσωπος της παλαιάς γενιάς έχοντας μεν παραδεχτεί τις ευθύνες και τα λάθη του αλλά αρνούμενος να συμπαρασταθεί και να ενισχύσει τον αγώνα των νέων εξαιτίας αισθήματος "προσωπικής αδυναμίας". Στην Πορτογαλία όμως απ' την άλλη μεριά είδαμε τους μεσήλικες να διαδηλώνουν με βασική απαίτηση την εξασφάλιση ενός καλύτερου μέλλοντος για τα παιδιά τους. Πολίτες δήλωσαν ότι δεν τρέφουν καμία ελπίδα για τους εαυτούς τους κι ότι αυτό που τους κινητοποιεί είναι η ανησυχία για τους νέους ανθρώπους της χώρας και η μετοίκησή τους στο εξωτερικό. Αυτή είναι η υγιής υπεράσπιση του ατομικού συμφέροντος, η υπεράσπιση που πραγματώνεται κάτω από το πέπλο της συλλογικότητας φροντίζοντας να μη μείνει κανείς αδικημένος. Ίσως βέβαια το αίσθημα αλληλεγγύης και ομόνοιας να μην υιοθετείται τελικά απ' όλους όσους διαδηλώνουν στην Πορτογαλία και σε κάθε άλλη χώρα αλλά οπωσδήποτε ο αγώνας των μεσήλικων και των ηλικιωμένων υπέρ της νεολαίας αποδεικνύει ότι βλέπουν τα παιδιά της χώρας ως προέκταση των δικών τους παιδιών, ότι ακόμη υπάρχει η συνείδηση της στενής σύνδεσης ανάμεσα στο ατομικό και στο κοινό συμφέρον.
Θα ήταν όμως αφελές να επιρρίψει κανείς τις ευθύνες του χάσματος μόνο στη μία πλευρά καθώς η απροθυμία του κοινού αγώνα συναντάται επίσης κι απ' τους νέους. Είναι πρόδηλη η αμφισβήτηση των δημοκρατικών θεσμών από μια αρκετά μεγάλη μερίδα νέων που δείχνει ν' αυξάνεται ενώ παράλληλα ο καταναλωτισμός και η μόδα απωθούν και αποξενώνουν πλήθος νέων από την πολιτική αναζήτηση. Το μίσος κι ο φανατισμός καλλιεργούνται σε όλα τα επίπεδα : από τον αθλητισμό μέχρι και την πολιτική δίχως να αφήνουν περιθώρια ηθικής και πολιτικής ωρίμανσης. Ουσιαστικά η υποστήριξη εκ μέρους των μεσηλίκων και των ηλικιωμένων φαντάζει περιττή την στιγμή που οι νέοι αδυνατούν να υπερβούν τις μεταξύ τους αντιπαραθέσεις, να διαπεράσουν τα εμπόδια της πνευματικής τους ανάπτυξης και να διαπλάσουν ένα γερό αίσθημα ενότητας και ομοψυχίας που θα προσφέρει προοπτικές επανάστασης κι αλλαγής του κοινωνικοπολιτικού σκηνικού.
Crux
Οι φερέλπιδες και υμνητές της ελληνικής σθεναρότητας υιοθετούν με αφέλεια τον στίχο "η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει" για να δείξουν ότι η χώρα πάντα κατάφερνε να ξεπεράσει με γενναιότητα κάθε βάσανο και αντιξοότητα. Οι Έλληνες, λένε, παρά τις διαφορές τους ενώνονται κάθε φορά στις δύσκολες στιγμές. Ωστόσο μέχρι αυτή τη στιγμή δεν υπήρξε ούτε ένα αξιόλογο σημάδι που να επαληθεύει μια τέτοια εγγενή τους στάση αντιθέτως μάλιστα οξύνονται τα μίση και οι αντιπαραθέσεις ενώ ταυτόχρονα αυξάνεται απειλητικά η δύναμη της ακροδεξιάς που δεν τρέφει μίσος μόνο για τους αλλοδαπούς αλλά και για πλήθος συμπατριωτών της (αριστερούς, ομοφυλόφιλους κ.α). Επομένως, μπορεί η Ελλάδα να μην πεθαίνει, όπως άλλωστε κανένα κράτος δεν μπορεί στη σημερινή εποχή κυριολεκτικά να πεθάνει και να εξαφανιστεί απ' τον χάρτη, όμως είναι σίγουρο πως αιμορραγεί. Πρόκειται για μια ακατάσχετη αιμορραγία που αφορά όχι την Ελλάδα ως χώρα, ούτε καν ως κράτος αλλά ως το σύνολο τον πολιτών της, των ανθρώπων που ζουν σ' αυτή και ασφυκτιούν πνιγμένοι απ' το άγχος της επιβίωσης των οικογενειών τους, τον φόβο της ανεργίας, το μέτρημα των χρωστούμενων, τη μείωση των μισθών και τις συνθήκες εργασίας τους που ολοένα επιδεινώνονται.
Δεν είμαστε διατεθειμένοι ωστόσο να σταματήσουμε αυτή την αιμορραγία, δεν έχουμε ακόμη τη δυνατότητα και την ομοψυχία να συντονίσουμε τις διεκδικήσεις μας προς μια κοινή συνισταμένη παραμερίζοντας τα ιδιοτελή συμφέροντα. Οι απεργίες συνεχίζουν να γίνονται μεμονωμένα και διατηρούν ήδη από την εποχή του Βενιζέλου και πρωτύτερα τον συντεχνιακό τους χαρακτήρα με αποτέλεσμα όχι μόνο να στηλιτεύονται εύκολα από τα ΜΜΕ ως παράκαιρα για την εποχή κωλύματα ανάπτυξης αλλά και να εγείρουν τις αντιδράσεις του ίδιου του λαού έναντι των απεργών. Απερίσκεπτοι πολίτες από την άλλη επικροτούν το άνοιγμα των καταστημάτων την Κυριακή γιατί δήθεν διευκολύνει τις αγορές τους δίχως να λαμβάνουν υπόψη πόσο σκληρή θα ήταν μια τέτοια έκβαση για τους υπαλλήλους ή έστω να αναλογίζονται πως η αφαίρεση των εργασιακών δικαιωμάτων είναι ένα ασταμάτητο τρένο που θα τους συμπαρασύρει κι αυτούς πάνω στις ράγες της "ανάπτυξης".
Ένα εξίσου χαρακτηριστικό δείγμα τεμαχισμού και διαίρεσης του ελληνικού λαού στο οποίο όμως δεν δίνεται η αρμόζουσα βαρύτητα είναι το χάσμα γενεών που λαμβάνει πλέον όχι μόνο ιδεολογικό αλλά και ψυχολογικό χαρακτήρα. Οι εκπρόσωποι της παλαιάς γενιάς έχουν γενικά καταφέρει να κερδίσουν μια θέση στο δημόσιο τομέα ή στην αγορά εργασίας, κατέχουν πείρα στο επάγγελμα που ασκούν κι έτσι οι ανησυχίες τους περιορίζονται κυρίως στις οικονομικές τους απολαβές. Αυτό φυσικά δεν συνεπάγεται ότι θύματα της ανεργίας και των απολύσεων δεν πέφτουν άτομα της παλαιότερης γενιάς όμως τα ποσοστά ανεργίας των νέων είναι δραματικά και η ανασφάλεια που διακατέχει τους άνεργους πτυχιούχος πολύ πιο έντονη γιατί ένας ανεπαρκής μισθός είναι προτιμότερος από έναν ανύπαρκτο.
Μπορεί βέβαια ο κάθε γονέας σήμερα να επιδιώκει την επαγγελματική αποκατάσταση του παιδιού του όμως αυτό δεν αναιρεί σε καμία περίπτωση την σημασία του χάσματος των γενεών καθώς η βοήθεια δικτύωσης των νέων στην εργασιακή κοινότητα είναι εξατομικευμένη και προσωπική-συγγενική. Πρόκειται ουσιαστικά για ακόμη ένα σύμπτωμα ατομικισμού που αποδεικνύει την παντελή έλλειψη κοινωνικής ευαισθησίας και εθνικής ενότητας. Ίσως η δεσπόζουσα νοοτροπία του κομφορμισμού η οποία είτε σιωπηρά είτε φανερά εκφράζεται από την λαϊκή πλειοψηφία να καθιστά αδύνατη την αντίληψη του ατομικιστικού χαρακτήρα μιας τέτοιας επιδίωξης προβάλλοντας την ως απόλυτα εύλογη και ορθή για τις απαιτήσεις των καιρών.
Εύκολα ωστόσο μπορεί ν' αποδειχθεί ότι η ιδέα του ατομικισμού συναντά στη χώρα μας πυρετώδεις υποστηρικτές και λαμβάνει είτε θελήσουμε να το παραδεχτούμε είτε όχι πολύ μεγάλες συγκριτικά μ' άλλες χώρες διαστάσεις. Παραδείγματα μπορούμε ν' αντλήσουμε απ' την κοινή γνώμη και το λαϊκό αίσθημα που μαρτυρούν το ιδεολογικό κρηπίδωμα που έχει διαμορφωθεί εξαιτίας του κομφορμισμού της τελευταίες δεκαετίες. "Αφού έχω δουλειά δόξα τω Θεώ" λέει κατανυκτικά κάποιος εκπρόσωπος της παλαιάς γενιάς - ως επί το πλείστον - αισθανόμενος τυχερός που εργάζεται ενώ τα ποσοστά ανεργίας και δη στους νέους είναι πρωτόγνωρα υψηλά. Αυτός ο άνθρωπος ίσως να μην συναισθάνεται τις δυσκολίες των άνεργων όμως σίγουρα τις αντιλαμβάνεται όπως ακριβώς αντιλαμβάνεται και την ευνοϊκή του θέση σε σχέση μ' αυτούς. Ωστόσο δείχνει απολύτως απρόθυμος ν' αγωνιστεί μαζί τους από κοινωνική ευαισθησία και αίσθημα υπευθυνότητας. "Εμείς οι παλιοί τα κάναμε θάλασσα, εσείς οι νέοι πρέπει να αγωνιστείτε" λέει κάποιος άλλος εκπρόσωπος της παλαιάς γενιάς έχοντας μεν παραδεχτεί τις ευθύνες και τα λάθη του αλλά αρνούμενος να συμπαρασταθεί και να ενισχύσει τον αγώνα των νέων εξαιτίας αισθήματος "προσωπικής αδυναμίας". Στην Πορτογαλία όμως απ' την άλλη μεριά είδαμε τους μεσήλικες να διαδηλώνουν με βασική απαίτηση την εξασφάλιση ενός καλύτερου μέλλοντος για τα παιδιά τους. Πολίτες δήλωσαν ότι δεν τρέφουν καμία ελπίδα για τους εαυτούς τους κι ότι αυτό που τους κινητοποιεί είναι η ανησυχία για τους νέους ανθρώπους της χώρας και η μετοίκησή τους στο εξωτερικό. Αυτή είναι η υγιής υπεράσπιση του ατομικού συμφέροντος, η υπεράσπιση που πραγματώνεται κάτω από το πέπλο της συλλογικότητας φροντίζοντας να μη μείνει κανείς αδικημένος. Ίσως βέβαια το αίσθημα αλληλεγγύης και ομόνοιας να μην υιοθετείται τελικά απ' όλους όσους διαδηλώνουν στην Πορτογαλία και σε κάθε άλλη χώρα αλλά οπωσδήποτε ο αγώνας των μεσήλικων και των ηλικιωμένων υπέρ της νεολαίας αποδεικνύει ότι βλέπουν τα παιδιά της χώρας ως προέκταση των δικών τους παιδιών, ότι ακόμη υπάρχει η συνείδηση της στενής σύνδεσης ανάμεσα στο ατομικό και στο κοινό συμφέρον.
Θα ήταν όμως αφελές να επιρρίψει κανείς τις ευθύνες του χάσματος μόνο στη μία πλευρά καθώς η απροθυμία του κοινού αγώνα συναντάται επίσης κι απ' τους νέους. Είναι πρόδηλη η αμφισβήτηση των δημοκρατικών θεσμών από μια αρκετά μεγάλη μερίδα νέων που δείχνει ν' αυξάνεται ενώ παράλληλα ο καταναλωτισμός και η μόδα απωθούν και αποξενώνουν πλήθος νέων από την πολιτική αναζήτηση. Το μίσος κι ο φανατισμός καλλιεργούνται σε όλα τα επίπεδα : από τον αθλητισμό μέχρι και την πολιτική δίχως να αφήνουν περιθώρια ηθικής και πολιτικής ωρίμανσης. Ουσιαστικά η υποστήριξη εκ μέρους των μεσηλίκων και των ηλικιωμένων φαντάζει περιττή την στιγμή που οι νέοι αδυνατούν να υπερβούν τις μεταξύ τους αντιπαραθέσεις, να διαπεράσουν τα εμπόδια της πνευματικής τους ανάπτυξης και να διαπλάσουν ένα γερό αίσθημα ενότητας και ομοψυχίας που θα προσφέρει προοπτικές επανάστασης κι αλλαγής του κοινωνικοπολιτικού σκηνικού.
Crux
2 σχόλια :
Πολύ ωραίο άρθρο, πολύ δυνατό.
Σ' ευχαριστώ πολύ Δείμε,
Καλησπέρα σου :)
Δημοσίευση σχολίου