"Κάθε σκέψη που παραιτείται από την ενότητα αποθεώνει την πολλαπλότητα. Και η πολλαπλότητα είναι ο χώρος της τέχνης. Η μόνη σκέψη που ελευθερώνει το πνεύμα είναι εκείνη που το αφήνει μόνο, σίγουρο για τα όριά του και το τέλος που έρχεται. Καμιά θεωρία δεν επιδιώκει αυτό. Περιμένει την ωριμότητα του έργου και της ζωής. Μόλις η σκέψη χωριστεί από το πνεύμα θα κάνει ν' ακουστεί μια ακόμα φορά η εκκωφαντική φωνή μιας ψυχής απελευθερωμένης για πάντα από την ελπίδα. Ή δε θα ακουστεί τίποτα αν ο δημιουργός κουρασμένος από το παιχνίδι τους, προτίθεται ν' αποσυρθεί. Είναι το ίδιο.
Αναζητώ, λοιπόν, στην παράλογη δημιουργία ό,τι απαιτούσα από τη σκέψη - την επανάσταση, την ελευθερία και την πολλαπλότητα. Στη συνέχεια, θα φανερώσει πως είναι τελείως περιττή. Σ' αυτό το καθημερινό αγώνα όπου η λογική και το πάθος προχωρούν μαζί, ο παράλογος άνθρωπος ανακαλύπτει τη μέθοδο που θα αποτελέσει την ουσία της δύναμής του. Η ένταση που απαιτείται, η επιμονή και η διορατικότητα συνιστούν την κατακτητική στάση. Το να δημιουργεί, σημαίνει, λοιπόν, πως δίνει μια μορφή στο πεπρωμένο του. Όλα αυτά τα πρόσωπα, το έργο τους τα εξηγεί περισσότερο απ' όσο τα έχει εξηγήσει η παράλογη δημιουργία. Ο ηθοποιός μας το δίδαξε : καμιά διαφορά ανάμεσα στην παρουσία και στην ύπαρξη.
Ας το ξαναπούμε. Απ' όλα αυτά τίποτα δεν έχει πραγματικό νόημα. Πάνω στο δρόμο αυτής της ελευθερίας μένει να γίνει ακόμα ένα βήμα. Η τελευταία προσπάθεια αυτών των συγγενικών πνευμάτων, του δημιουργού και του κατακτητή, είναι να μάθουν ν' απελευθερώνονται κι από τις βλέψεις τους: το να παραδεχτούν πως το ίδιο το έργο που είναι κατάκτηση, έρωτας ή δημιουργία μπορούσε και να μη γίνει. Να συνειδητοποιήσουν έτσι την απόλυτη ανωφέλεια κάθε ατομικής ζωής. Αυτό τους κάνει πιο έυκολη την πραγματοποίηση αυτού του έργου, όπως η συνειδητοποίηση του παραλογισμού της ζωής τους επέτρεπε να δοθούν σ' αυτή με όλο τους το είναι."
Το απόσπασμα ανήκει στο εκτενές δοκίμιο "Ο Μύθος του Σίσυφου", του Αλμπέρ Καμύ. Το κείμενο βρήκα σε ηλεκτρονική μορφή, απο αυτή τη σελίδα. Στο αρχείο δεν γίνεται αναφορά εκδοτικού οίκου ή μεταφραστή. Ο Μύθος του Σίσυφου έχει εκδοθεί από τον οίκο Καστανιώτη σε μετάφραση: Νίκη Καρακίτσου-Ντουζέ, Μαρία Κασαμπάλογλου-Ρομπλέν.
Αναζητώ, λοιπόν, στην παράλογη δημιουργία ό,τι απαιτούσα από τη σκέψη - την επανάσταση, την ελευθερία και την πολλαπλότητα. Στη συνέχεια, θα φανερώσει πως είναι τελείως περιττή. Σ' αυτό το καθημερινό αγώνα όπου η λογική και το πάθος προχωρούν μαζί, ο παράλογος άνθρωπος ανακαλύπτει τη μέθοδο που θα αποτελέσει την ουσία της δύναμής του. Η ένταση που απαιτείται, η επιμονή και η διορατικότητα συνιστούν την κατακτητική στάση. Το να δημιουργεί, σημαίνει, λοιπόν, πως δίνει μια μορφή στο πεπρωμένο του. Όλα αυτά τα πρόσωπα, το έργο τους τα εξηγεί περισσότερο απ' όσο τα έχει εξηγήσει η παράλογη δημιουργία. Ο ηθοποιός μας το δίδαξε : καμιά διαφορά ανάμεσα στην παρουσία και στην ύπαρξη.
Ας το ξαναπούμε. Απ' όλα αυτά τίποτα δεν έχει πραγματικό νόημα. Πάνω στο δρόμο αυτής της ελευθερίας μένει να γίνει ακόμα ένα βήμα. Η τελευταία προσπάθεια αυτών των συγγενικών πνευμάτων, του δημιουργού και του κατακτητή, είναι να μάθουν ν' απελευθερώνονται κι από τις βλέψεις τους: το να παραδεχτούν πως το ίδιο το έργο που είναι κατάκτηση, έρωτας ή δημιουργία μπορούσε και να μη γίνει. Να συνειδητοποιήσουν έτσι την απόλυτη ανωφέλεια κάθε ατομικής ζωής. Αυτό τους κάνει πιο έυκολη την πραγματοποίηση αυτού του έργου, όπως η συνειδητοποίηση του παραλογισμού της ζωής τους επέτρεπε να δοθούν σ' αυτή με όλο τους το είναι."
Το απόσπασμα ανήκει στο εκτενές δοκίμιο "Ο Μύθος του Σίσυφου", του Αλμπέρ Καμύ. Το κείμενο βρήκα σε ηλεκτρονική μορφή, απο αυτή τη σελίδα. Στο αρχείο δεν γίνεται αναφορά εκδοτικού οίκου ή μεταφραστή. Ο Μύθος του Σίσυφου έχει εκδοθεί από τον οίκο Καστανιώτη σε μετάφραση: Νίκη Καρακίτσου-Ντουζέ, Μαρία Κασαμπάλογλου-Ρομπλέν.
2 σχόλια :
Καλημέρα!
Ο Καμύ υπήρξε απ΄τους "αγαπημένους" μου την εποχή που σπούδαζα στο Παρίσι, τον είχα διαβάσει στα Γαλλικά, μια και είναι και η μητρική μου γλώσσα. Την ίδια εποχή διάβαζα και τον Σαρτρ... τώρα αν σου πω πως όχι μόνο δεν θυμάμαι τίποτα, αλλά ανατρέχοντας στον "Μύθο του Σίσυφου" του Καμύ (στα Ελληνικά), κάτι μέσα μου δυσανασχέτησε, στη συνέχεια βρήκα μια ενδιαφέρουσα μελέτη για τον "παραλογισμό" στο Μύθο του Σίσυφου του Καμύ και το παραθέτω!
Το βρήκα εδώ:
http://eranistis.net/wordpress/2014/05/09/%CE%BF-%CE%BA%CE%B1%CE%BC%CF%8D-%CE%BF-%CF%83%CE%AF%CF%83%CF%85%CF%86%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%BF-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%BF/
Ο Καμύ στο «Μύθο του Σίσυφου» γράφει: «Εάν αυτός ο μύθος είναι τραγικός, είναι γιατί ο ήρωάς του έχει συνείδηση…….Ο σύγχρονος εργάτης όλες τις μέρες της ζωής του κάνει την ίδια δουλειά κι αυτή η μοίρα δεν είναι λιγότερο παράλογη. Αλλά δεν είναι τραγικός παρά στις σπάνιες στιγμές που αποκτά συνείδηση». Όμως, εάν η έλλειψη συνείδησης απαλλάσσει από την τραγικότητα, η συνείδηση είναι η δύναμη που οδηγεί στην απόλυτη ελευθερία, δηλαδή στο ανίκητο. Η τραγικότητα της συνείδησης δεν είναι παρά η οδύνη που προϋποθέτει κάθε ελευθερία. Κι ο Σίσυφος είναι ακριβώς αυτό. Είναι η περηφάνια που κουρελιάζει όλα τα μαρτύρια. Είναι η δύναμη της ύπαρξης που φτάνει στην αθανασία. Είναι ο παράλογος άνθρωπος. Ο Καμύ τον παρακολουθεί τη στιγμή που ο βράχος έχει κυλίσει ξανά στην εκκίνηση κι επιστρέφει για να τον ξανασηκώσει. «Όσο διαρκεί αυτή η επιστροφή, αυτή η παύση, ο Σίσυφος μ’ ενδιαφέρει. Ένα πρόσωπο που βασανίζεται τόσο κοντά στις πέτρες είναι ήδη πέτρα. Βλέπω αυτό τον άνθρωπο να ξαναπηγαίνει, βαδίζοντας βαριά μα σταθερά, προς το ατέλειωτο μαρτύριο. Αυτή η ώρα που είναι σα μια αναπνοή και ξανάρχεται το ίδιο σίγουρα με τη δυστυχία του, αυτή η ώρα, είναι η ώρα της συνείδησης. Σε κάθε μια απ’ τις στιγμές της, από τότε που αφήνει την κορυφή και κατευθύνεται σιγά – σιγά προς τις τρώγλες των θεών, είναι υπέροχος μέσα στη μοίρα του. Είναι πιο δυνατός από το βράχο του».
Αυτά! ;-)
Καλημέρα Στεφανία,
γνώριζα ελάχιστα για τον Καμύ και μόλις πρόσφατα διάβασα την Πτώση και το Μύθο του Σίσυφου. Δεν είμαι σίγουρος αν βίωσα δυσανασχέτηση αλλά σίγουρα βυθίστηκα σε ερωτήματα. Στην περίπτωση της πτώσης κυρίως για το ζήτημα της ηθικής, στο μύθο του Σισυφου για το ζήτημα της νοηματοδότησης.
Αυτό που βρίσκω γοητευτικό στην παράλογη θεώρηση είναι η προτεραιότητα της επιλογής σε σχέση με τον "σκοπό". Εδώ ακριβώς έγκειται η ανθρώπινη ελευθερία. Η συγκίνηση, μέσα από τις επιλογές μας, τις κατακτήσεις και τις δημιουργίες γεμίζει την ύπαρξή μας, δίχως να χρειάζεται να τη νοηματοδοτησει και να της προσδώσει σκοπό. Μπορούμε να πειραματιστούμε με τα πάντα, να ανακαλύψουμε αυτό που μας χαρίζει ικανοποίηση κι αυτό που μας περιορίζει και μπορούμε να θέσουμε στόχους, όχι γιατί κρύβεται μια θεϊκή ή ηθική επιταγή από πίσω αλλά διότι απλώς θέλουμε να τους πετύχουμε, έχοντας συνείδηση ταυτοχρόνως της αντικειμενικής ματαιότητας αλλά και της υποκειμενικής σημασίας αυτής της προσπάθειας.
Έτσι μεταφράζω τον Καμύ, τουλάχιστον με βάση όσα έχω διαβάσει.
Πρέπει να φανταστούμε λοιπόν το Σίσυφο ως ευτυχισμένο :)
Ακηλίδωτο μεσημέρι!
ΥΓ (Ξεκίνησα κι εγώ Σαρτρ, αλλά με τα διηγήματά του για αρχή. Προτιμώ να πηγαίνω από το light στο heavy!)
Δημοσίευση σχολίου