Ηλεκτρική σύριγγα

Αυτό είναι ένα στιγμιότυπο απ' την ταινία fight club. Δυο άτομα είναι ανεβασμένα στην ταράτσα μιας πολυκατοικίας και χτυπούν με μπαστούνια του μπέιζμπολ τις κεραίες και τα δορυφορικά πιάτα.
Αν κάποιος ονειρεύεται επαναστάσεις σίγουρα θα έπρεπε να παραδειγματιστεί απ' αυτήν την εικόνα ανταγωνιζόμενος τους δυο αυτούς ηθοποιούς με δυνατά κι αλύπητα μπέιζμπολ χτυπήματα. Βέβαια αυτός είναι ο πιο ριψοκίνδυνος τρόπος επανάστασης γιατί η κεραία είναι που συνδέει τον σύγχρονο Έλληνα πολίτη με τον υπόλοιπο κόσμο. Σπάζοντας το δορυφορικό του πιάτο όχι μόνο στερείς την πολύτιμη ψυχαγωγία του αλλά τον εμποδίζεις επίσης να είναι "μέσα σ' όλα" κι είναι ικανός μέχρι και να σου σπάσει το κεφάλι για το βαρύ αδίκημα που διέπραξες. Αν είχε τη δυνατότητα να διαλέξει τότε θα προτιμούσε να του έσπαζες το αγαπημένο πιάτο της κόρης του με το οποίο τρώει το μεσημεριανό της παρά αυτό το κυκλικό εξάμβλωμα που στέκεται στην ταράτσα.
  Ο περίφημος Έριχ Φρομ είχε σοφά εικάσει πως εάν για λίγες εβδομάδες η παροχή ρεύματος κοβόταν ολοκληρωτικά τότε το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού θα εμφάνιζε σοβαρές νευρώσεις. Κι αυτό θα συνέβαινε εξαιτίας της έλλειψης ψυχαγωγίας η οποία καθίσταται πλέον απαραίτητη καθώς μας διατηρεί σαν αντιζύγιο σε μια ισορροπία, σε μια σταθερή ψυχική κατάσταση αποτρέποντας έτσι την εκδήλωση των νευρώσεων που δημιουργεί ο πιεστικός κι ασύμβατος για την ανθρώπινη φύση τρόπος ζωής. Τα τελευταία λόγια αποτελούν παράφραση δική μου αλλά νομίζω πως δεν θα εκκινούσαν την παραμικρή ένσταση του μεγάλου κοινωνιολόγου και ψυχαναλυτή. Φανταστείτε τα φώτα της πόλης σας να σβήνουν ξαφνικά και ν' απλώνεται τριγύρω σας πηχτό σκοτάδι. Στην αρχή θα είναι οπωσδήποτε
κάτι το ενδιαφέρον και διασκεδαστικό καθώς συμβαίνει εξαιρετικά σπάνια. Θα επικρατήσει για λίγη ώρα ζωηρή φασαρία και άκρατος ενθουσιασμός, ίσως να βγάλετε και μια αστεία κραυγή καθώς βγαίνετε σκοντάφτοντας στο μπαλκόνι ή προχωράτε στο πεζοδρόμιο ψηλαφίζοντας τις πόρτες των καταστημάτων ξέροντας πως κανείς δεν πρόκειται να σας αναγνωρίσει. Ύστερα όμως απ' τον πρόσκαιρο ενθουσιασμό θ' ακουστεί το πρώτο "Άντε αρκετά κράτησε". Ωραίο ήταν το παιχνίδι που έσπασε τη μονοτονία μας, το διασκεδάσαμε αλλά φτάνει.
  Θυμηθείτε τις διακοπές ρεύματος που έχουν συμβεί στη γειτονιά σας. Ίσως όταν το φως έσβηνε ν' ανάβατε τα κεράκια που έχετε για ντεκόρ στο τραπέζι του σαλονιού, ίσως πάλι να πειραματιζόσασταν με το λυχνάρι της γιαγιάς που άφησε κληρονομιά. Όταν η διακοπή ρεύματος είναι μικρή τότε είναι σαφώς ευχάριστη μιας και οι φλόγες απ' τα κεράκια ή τις μισολιωμένες λαμπάδες που απόμειναν απ' το πάσχα δημιουργούν μια ζεστή ατμόσφαιρα που μοιάζει ν' αναβιώνει απ' το παρελθόν. Νιώθεις χωρίς υπερβολή πως ταξιδεύεις για μια στιγμή πίσω στον χρόνο, σ' εποχές που δεν πρόλαβες να ζήσεις και φαίνεται να 'χουν την δική τους μαγεία. Το μόνο πράγμα που σου απομένει τότε να κάνεις είναι να πιάσεις την κουβέντα με τους ανθρώπους σου. Αλλά ακόμη κι αυτή η συζήτηση με τον σύζυγο, τους γονείς, τον αδερφό ή τα παιδιά σου είναι τόσο θερμή παρά την απλότητά της. Μπορεί να μιλάς για πράγματα επουσιώδη, καθημερινά και χιλιοειπωμένα κι όμως μέσα σου αισθάνεσαι μια περίεργη αγαλλίαση. Στην πραγματικότητα μάλλον ευθύνεται γι' αυτό η απώλεια όλων εκείνων των παραγόντων που λειτουργούν αποπροσανατολιστικά αλλοιώνοντας την πραγματική, την γνήσια επικοινωνία. Η τηλεόραση που μένει μονίμως ανοιχτή στο σαλόνι με την υποβλητικότητα των εικόνων και των ήχων της, ο ανοιχτός επιτραπέζιος υπολογιστής που μουγκρίζει μέχρι και ο ήχος του λάπτοπ που τώρα γράφω και φορτίζει είναι παράγοντες που αποσπούν την προσοχή και δυσχεραίνουν την επικοινωνία καθιστώντας την επιφανειακή. Η μαγεία λοιπόν της σκηνής σε μια διακοπή ρεύματος είναι ότι δεν υπάρχει κανένα οπτικό - και συνήθως ούτε ακουστικό - ερέθισμα που να διασαλεύει το ενδιαφέρον μας κι έτσι μπορούμε να έρθουμε σε μια κοντινότερη επαφή με τους γύρω μας, να διεισδύσουμε δηλαδή στα λόγια και στις σκέψεις τους.
  Όμως, όπως είπαμε και πριν, η χαρά που προσφέρει ένα μπλακ άουτ ή μια διακοπή ρεύματος είναι προσωρινή γιατί στη συνέχεια την διαδέχεται η ανία και η αγανάκτηση. Μετά απ' το πέρασμα λίγων λεπτών ή λίγων ωρών στην καλύτερη περίπτωση αρχίζουν τα συμπτώματα άγχους και νευρικότητας. Και φυσικά τα συμπτώματα αυτά θα εντείνονται συνεχώς μέχρι την επαναφορά του ρεύματος. Τι θα έκανε άραγε ένα νεαρό άτομο όταν για μέρες δεν θα μπορούσε να ανοίξει υπολογιστή, τηλεόραση, κινητό, να παίξει ηλεκτρονικά παιχνίδια, να δει μια ταινία, να πάει σινεμά ή σε ένα κλαμπ για να διασκεδάσει; Αλλά τι θα μπορούσε να κάνει ακόμη κι ένα μεγαλύτερο άτομο δίχως την τηλεόραση, το ίντερνετ και το κινητό του; Η στέρηση της ψυχαγωγίας είναι ανυπόφορη διότι η ψυχαγωγία είναι ένας αναγκαίος τρόπος εκτόνωσης κι ένα αμυδρό χρώμα στην μονότονη και σκληρή καθημερινότητα. Κι αφού η νόθη ψυχαγωγία είναι η επικρατέστερη και βασίζεται ως επι το πλείστον στην τεχνολογία συνεπάγεται πως θα καταρρεύσει κι αυτή μαζί με το ηλεκτρικό ρεύμα στο υποθετικό μας μπλακ άουτ. Κάτι παρόμοιο συνέβη στην Ινδία και ξεσήκωσε εκατομμύρια ατόμων. Να ευθύνονταν άραγε περισσότερο τα πρακτικά-οικιακά προβλήματα που προέκυψαν εξαιτίας της έλλειψης του ρεύματος ή η διακοπή της ψυχαγωγίας; 
Η αλήθεια λοιπόν είναι πως είμαστε εξαρτημένοι με τα τεχνολογικά μέσα και ιδιαίτερα με την τηλεόραση. Θυμίζουμε ασθενή που είναι εξαρτημένος από το σωληνάκι οξυγόνου που λειτουργεί με ηλεκτρικό ρεύμα. Αυτό γίνεται αντιληπτό κάθε φορά που στερούμαστε για ώρα τα αγαπημένα μας ψυχαγωγικά μέσα. Κάθε σύμπτωμα νευρικότητας σ' αυτήν την περίπτωση μαρτυρά εθισμό και οι αντιδράσεις σ' ένα υποθετικό διαρκές μπλακ άουτ δεν αποκλείεται να λάβουν και ακραίες μορφές.


Όσο για την ιδεολογική επιρροή που ασκείται μέσω της τηλεόρασης, έχω μιλήσει αμέτρητες φορές. Σήμερα παρακολουθήσαμε την δολοφονία 30 εργατών από ομάδα αστυνομικών στη Ν. Αφρική. Δίχως υπερβολή, έχουμε γίνει αγρίμια που διψούν να βλέπουν αίμα. Είναι πλέον λογικό κι ενδιαφέρον να βλέπουμε τους νεκρούς αιμόφυρτους στο χώμα. Αλλά όλα αυτά δεν είναι παρά ένα μεγάλο κόλπο απανθρωποποίησης και εξοικείωσης του κοινού με τον θάνατο. Όσο πιο ζώα γινόμαστε τόσο πιο εύκολα μας ελέγχουν και μας χειραγωγούν. Όλα αυτά τ' αρρωστημένα θεάματα μας τα προβάλλουν για να μας προετοιμάσουν σ' όσα θ' ακολουθήσουν. Οφείλουμε στον άνθρωπο που επιζεί μέσα μας να τ' αγνοήσουμε προτού ο πόνος κι η καταστροφή μας γίνουν εμμονή.